رشد مغز

رشد مغز یک کودک  بین سنین 2 تا 6 سالگی ، از 70 درصد به 90 درصد وزن خود در بزرگسالی ، افزایش می یابد. با فعال شدن بیشتر رشته های عصبی ( رشته ها عصبی ، در انتقال پیام ها نقش به سزایی دارند ) ، کودکان پیش دبستانی می توانند در انواع مهارت ها نظیر: هماهنگی جسمانی ، ادراک ، توجه ، حافظه ، زبان ، تفکرمنطقی ، و تخیّل ، پیشرفت کنند.

نیمکره های مغز

مغز انسان از دو نیمکره ( نیمکره راست و چپ ) تشکیل شده است. اندازه گیری فعالیت برقی مغز انسان نشان می دهد که نیمکره های مغز ، با سرعت متفاوتی رشد می کنند.نیمکره چپ در اغلب کودکان ، بین سنین 3 تا 6 سالگی جهش رشدی چشمگیری دارد ، و بعد وضعیت ثابتی به خود می گیرد. فعالیت در نیمکره راست ، در اوایل و اواسط کودکی به کندی افزایش می یابد و بین سنین 8 تا 10 سالگی ، جهش رشدی چشمگیری دارد.این یافته ها نشان می دهد که مهارت های زبان ( که معمولا در نیمکره چپ جای دارند ) ، در اوایل کودکی با سرعت چشمگیری افزایش می یابند. و مهارتهای فضایی مانند: یافتن مسیر از محلی به محل دیگر ، کشیدن تصاویر ، و تشخیص دادن شکل های هندسی ( که معمولا در نیمکره راست جای دارند ) ، به تدریج در دوران کودکی و نوجوانی پرورش می یابند.تفاوت های موجود بین دو نیمکره از نظر سرعت رشد ، نشان می دهد که آنها به * جانبی شدن * یا تخصص یافتن در وظایف شناختی ، ادامه می دهند. اجازه دهید با بررسی رشد دست برتری ، به جانبی شدن مغز در اوایل کودکی ، نگاه دقیق تری بیندازیم.

جانبی شدن و دست برتری

بسیاری از کودکان در کارهای خود نظیر: نقاشی کردن ، غذا خوردن ، بستن زیپ شلوار یا ژاکت ، از دست راست خود استفاده می کنند ، و یا در معدودی از فعالیتها ، از دست چپ استفاده می کنند. و تعدادی از کودکان نیز در بیشتر کارهای خود ، از دست چپ استفاده می کنند و از دست راست خود کمتر استفاده می نمایند. این عمل کودکان نشان دهنده آنست که اکثر آنها ، تمایل به برتری دست راست هستند و در اقلیت کودکان ، تمایل به برتری دست چپ هستند.دست برتری ، در 2 سالگی کاملا با ثبات است و در اوایل و اواسط کودکی تقویت می شود. بنابراین در افراد راست دست که 90 درصد جمعیت را تشکیل می دهند ، زبان همراه با کنترل دست ، در نیمکره چپ جای دارد. ولی در افراد چپ دست که 10 درصد جمعیت را تشکیل می دهند ، زبان معمولا به جای اینکه در یک نیمکره ( نیمکره چپ ) باشد ، بین دو نیمکره ( راست و چپ ) تقسیم می شود. با این حال آنچه قابل توجه می باشد ، کودکانی را که برتری دست چپ دارند ، نباید وادار به برتری دست راست نمود. چراکه افراد با برتری دست چپ ، مستعد ابتلاء به مشکلات و یا اختلالات زبان ، از جمله لُکنت می باشند.طبق یک نظریه ، نحوه ای که اغلب جنین ها قرار می گیرند ( متمایل به سمت چپ یا راست ) باعث می شود که طرف راست و یا چپ بدن ، کنترل بیشتری بر حالت وضعی بدن داشته باشد ( اگر متمایل به سمت چپ باشد ، راست دست و اگر متمایل به سمت راست باشد ، چپ دست خواهد شد ).

پیشرفتهای دیگر در رشد مغز

علاوه بر سطح خارجی مغز ، سایر قسمت های مغز در اوایل کودکی ، پیشرفت خوبی می کنند. قسمتهایی که با رشد خود در دوران کودکی ، بین قسمتهای مختلف مغز ، پیوند برقرار می کنند و عملکرد موزون دستگاه عصبی مرکزی را ، افزایش می دهند.در عقب و پایه مغز ، مُخچه قرار دارد که به تعادل و کنترل حرکت بدن ، کمک می کند. رشته هایی که مُخچه را به مغز وصل می کنند ، از تولد تا 4 سالگی تکمیل میگردند و این تغییرات بدون تردید به پیشرفت های چشمگیر در کنترل حرکتی کمک می کند ، به طوریکه کودکان در پایان سالهای پیش دبستانی می توانند بازی های ساده ای مانند لِی لِی کردن ، و پرتاب توپ به صورت حرکات موزون را ، اجرا کنند.

ساخت شبکه ای ، یکی از ساختارهای مغز است که عمل گوش به زنگ بودن ( هشیاری ) را حفظ می کند که از اوایل کودکی تا نوجوانی ، کامل می گردد. عصب های ساخت شبکه ای ، رشته هایی را به سمت قطعه های پیشانی قشر مغز می فرستد ، که به بهبود توجه پایدار و کنترل شده ، کمک می کند.

جسم پینه ای ، دسته بزرگی از رشته های عصبی است که دو نیمکره مغز را طوری به هم متصل می کند که بتوانند مستقیما با هم رابطه برقرار کنند. در سن 4 تا 5 سالگی ، رشد جسم پینه ای خیلی پیشرفت کرده و به کارآیی تفکر ، کمک می کند.

عوامل موثر در رشد و سلامت جسمانی

* وراثت و هورمون ها

تاثیر وراثت و هورمونها ، بر رشد جسمانی در طول دوره کودکی آشکار است. اندازه بدن و سرعت رشد کودکان با این ویژگی ها در والدین آنها ارتباط دارد. مخصوصا دو هورمونی که توسط غده هیپوفیز ( در پایه مغز ) ترشح می شوند ، بر رشد کودک تاثیر می گذارند.هورمون اول ، هورمون رشد است که برای رشد جسمانی از تولد به بعد ، لازم و ضروری است. قد کودکانی که فاقد این هورمون هستند ، در بزرگسالی فقط به 130 سانتی متر می رسد. اگر در سنین اولیه به این کودکان هورمون رشد تزریق شود ، رشد عادی نشان می دهند و به اندازه طبیعی می رسند.هورمون دیگری که بر رشد کودکان تاثیر می گذارد ، هورمون محرک غده تیروئید است. این هورمون ، غده تیروئید ( واقع در گردن ) را تحریک می کند تا ماده ای به نام تیروکسین ترشح کند. تیروکسین ، برای رشد طبیعی سلول هلی عصبی مغز و برای اینکه هورمون رشد تاثیر کاملی بر اندازه بدن داشته باشد ، ضروری است. در صورت مواجه شدن کودکان با کمبود تیروکسین ، عقب مانده ذهنی خواهند شد.لذا اگر درمان به موقع انجام شود ، سرانجام به رشد طبیعی خود می رسند.

* سلامت عاطفی

کودکان پیش دبستانی که زندگی خانوادگی بسیار استرس زا دارند ( به علت طلاق ، مشکلات مالی ، یا تغییر در وضعیت شغلی والدین ) ، به بیماری های تنفسی و روده ای و صدمه های غیرعمدی بیشتری مبتلا می شوند.در صورتیکه محرومیت عطفی شدید باشد ، می تواند در تولید هورمون رشد اختلال ایجاد کند و به کوتولگی محرومیت بینجامد که نوعی اختلال رشد است و بین 2 تا 15 سالگی ، نمایان می شود. همچنین کودکانی که در طول روز ، تنها و بدون همبازی در خانه به سر می برند ، بیشتر مستعد این نوع اختلال هستند. لذا وقتی که این کودکان را از محیط هایی که به لحاظ عاطفی نامناسب هستند دور می کنند ، سطح هورمون رشد آنها به سرعت به اندازه طبیعی برمی گردد و سریعا رشد می کنند. اما اگر درمان به تعویق افتد ، کوتولگی می تواند همیشگی باشد. 

* تغذیه 

خیلی از کودکان ، وقتی به اوایل کودکی می رسند ، غیرقابل پیش بینی می شوند و از غذاها ایراد می گیرند. با اینکه کودکان پیش دبستانی کمتر می خورند ، اما به غذای با کیفیت عالی نیاز دارند. چربی ها ، روغن ها ، و نمک باید در کمترین حدّ مصرف شوند ، زیرا با فشارخون بالا و بیماری قلبی در بزرگسالی ارتباط دارند. از غذاهایی که قند بالا دارند نیز باید پرهیز شود. شیرینی جات ، کیک ها ، و نوشابه های گازدار ، علاوه بر اینکه موجب پوسیدگی دندان ها می شوند ، اشتهای کودکان برای غذاهای سالم را ، کم می کنند.فضای عاطفی هنگام صرف غذا ، تاثیر قدرتمندی بر عادات خوردن کودکان دارد. خیلی از والدین در مورد نحوه غذا خوردن فرزندانشان نگران هستند ، به همین خاطر وعده های غذا ، ناخوشایند و استرس زا می شوند. گاهی والدین با گفتن (( سبزیجاتت را بخور تا بتوانی یک شیرینی دیگر داشته باشی )) ، به فرزندان خود رشوه می دهند. متاسفانه این شیوه فقط باعث می شود که کودکان غذای سالم را کمتر و تنقلات را بیشتر دوست داشته باشند.

65.76.73.82.69.90.65.45.78.65.83.73.82.90.65.68.69.72